Executieve Functies

“Het ochtendritueel is echt een drama, voordat ze haar kleren aan heeft en gegeten heeft, zijn we een uur verder!”
“Hoe komt het dat mijn kind zoveel moeite heeft om met boosheid en teleurstellingen om te gaan?”
‘’Mijn kind is heel slim, maar haalt steeds onvoldoendes voor Frans!’’
‘’Hij heeft een IQ van 132, maar het lukt hem niet om zijn kamer op te ruimen.’’
Herkenbaar?
Het kan zijn dat deze problemen te maken hebben met ‘’executieve functies’’. Executieve functies… wat zijn dat precies? Het zijn de functies in je brein die het mogelijk maken dat je rationele beslissingen neemt, impulsen beheerst en kunt focussen op wat belangrijk is. De executieve functies bestaan uit elf vaardigheden:
- Respons-inhibitie: nadenken voordat je iets doet.
- Werkgeheugen: informatie in je geheugen houden bij het uitvoeren van complexe taken.
- Emotieregulatie: emoties reguleren om doelen te behalen of gedrag te controleren.
- Volgehouden aandacht: aandachtig blijven, ondanks afleiding.
- Taakinitiatie: op tijd en efficiënt aan een taak beginnen.
- Planning/prioritering: een plan maken en beslissen wat belangrijk is.
- Organisatie: informatie en materialen ordenen.
- Timemanagement: tijd inschatten, verdelen en deadlines halen.
- Doelgericht gedrag: doelen formuleren en realiseren zonder je te laten afschrikken.
- Flexibiliteit: flexibel omgaan met veranderingen en tegenslag.
- Metacognitie: een stapje terug doen om jezelf en de situatie te overzien en te evalueren.
Alle executieve functies hebben een controlerende en aansturende functie. Ze kunnen worden gezien als de ‘dirigent’ van de cognitieve vaardigheden. Executieve functies helpen je bij allerlei soorten zaken. Van het organiseren van een onderzoeksproject, het maken van een verslag voor school tot huishoudelijke klusjes en het controleren van je gedrag.
Begeleiding
De individuele coaching is een traject op maat. Dit houdt in dat de begeleiding specifiek wordt afgestemd op de ondersteuningsbehoeften een kind. De intakefase is daarom belangrijk. Hierin wordt samen met de ouders, de leerling (en indien mogelijk ook de school van de leerling) de doelen of opbrengsten van de training vastgesteld.
Begeleiding wordt geboden aan groep 5 t/m 8 van het regulier basisonderwijs en de onderbouw van het Voortgezet Onderwijs.
Meer/Hoogbegaafd
Intellectuele vermogens zijn niet hetzelfde als executieve functies; bijzonder intelligente kinderen kunnen zwakke executieve functies hebben. Maar worden observaties over het executief functioneren bij hoogbegaafden wel altijd goed geïnterpreteerd? In de praktijk zie ik regelmatig dat dit niet zo is. Het kan namelijk zo zijn dat een leerkracht signaleert dat de executieve functies taakinitiatie en volgehouden aandacht niet goed ontwikkeld zijn. Ouders zien juist dat deze functies zeer sterk ontwikkeld zijn en zien dit bijvoorbeeld wanneer hun kind een cake helemaal zelf bakt en de boodschappen hiervoor alleen doet. Of ouders zien dit als hun kind een ingewikkelde puzzel maakt zonder problemen. Dan is het belangrijk om naar de oorzaak van het niet zichtbaar zijn van de genoemde executieve functies te kijken. Mogelijk is het werk op school niet uitdagend genoeg (of juist té uitdagend), te makkelijk of te veel van hetzelfde, waardoor een kind het moeilijk vindt om de taak te beginnen of om af te maken.
Toch komt het regelmatig voor dat, hoe intelligent een kind ook is, er bepaalde executieve functies nog niet voldoende ontwikkeld zijn. Dit is vaak een belangrijke oorzaak van het vastlopen van het kind.
Aquasnap
Naast coaching kan eventueel het programma ‘’Aquasnap’’ ingezet worden. Met dit programma train je zowel het werkgeheugen als de executieve functies. Uw kind duikt in een digitale onderwaterwereld, waarin verschillende spellen gespeeld worden. Deze training duurt 3 maanden en kan indien nodig verlengd worden.